Túnis

Síðast uppfært: 15.12.2024

Túnis er lýðveldi í Norður-Afríku. Landið á landamæri að Alsír í vestri, Líbíu í austri og Miðjarðarhafið í norðri. Vissir þú að í Túnis er ein elsta samkunduhús gyðinga og nokkrar frægar moskur? Hér er allt sem þú ættir að vita um Túnis.

Fáni

Efnisyfirlit

Helstu tölur og staðreyndir

Höfuðborg:	Tunis
Þjóðernishópar:	Arabar 98%, Evrópubúar 1%, gyðingar og aðrir 1%
Túngumál:	Arabíska (opinber), franska, berber (Tamazight)
Trúarbrögð:	Múslimar (opinberir; súnnítar) 99,1%, aðrir (þar á meðal kristnir, gyðingar, sjía, bahai) 1%
Íbúafjöldi:	12 458 223 (2023)
Stjórnarform:	Þinglýðveldið
Svæði:	163 610 km2
Gjaldmiðill:	Dinarar
Verg landsframleiðsla á hvern íbúa:	12 490 PPP$
Þjóðhátíðardagur:	20. mars (sjálfstæðisdagur)

Landafræði

Túnis hefur fjölbreytt landslag og náttúra. Í norðvestri eru Atlasfjöllin allsráðandi sem eru skógi vaxin á nokkrum stöðum. Á þessu svæði liggur frjósamur Medjerda-dalur, mikilvægasta landbúnaðarsvæði landsins. Í norðurhluta landsins er votlendissvæði á heimsminjaskrá UNESCO. Miðhluti landsins samanstendur af steppalandslagi, fjallasléttum og saltvötnum. Í suðri breytist landslagið í eyðimörk og í suðvestri hefst Sahara eyðimörkin. Loftslag er breytilegt á milli Miðjarðarhafsloftslags með þurrum sumrum og blautum vetrum í norðri og meðfram ströndinni, til eyðimerkurloftslags með nánast enga úrkomu í suðri.

Stærstu umhverfisvandamál landsins eru losun umhverfiseiturefna vegna lélegrar meðhöndlunar úrgangs og vatnsmengunar vegna lélegrar skólphreinsunar. Aðrar umhverfisáskoranir tengjast eyðingu skóga, ofbeit, jarðvegseyðingu og eyðimerkurmyndun. Túnis hefur einnig takmarkaðan aðgang að fersku vatni og er því viðkvæmt fyrir þurrkum. Einhverjar algengustu náttúruhamfarir sem hafa dunið yfir Túnis í gegnum tíðina hafa verið flóð, skriður og jarðskjálftar.

Saga

Ummerki um siðmenningar hafa fundist á svæðinu sem má færa allt aftur til steinaldar. Seinna, um 3000 árum fyrir okkar tíma, flutti Berber fólkið til svæðisins. Þetta eru taldir upprunalegir íbúar Túnis.

Fönikíumenn komu sér fyrir í Túnis á 8. öld f.Kr. Fönikíumenn stunduðu viðskipti og stofnuðu borgríkið Karþagó, sem varð efnahagslegt og hernaðarlegt stórveldi. Karþagó var innlimað í Rómaveldi um 150 f.Kr. og þróaðist í höfuðstöðvar rómverska héraðsins Afríku. Uppgangur íslams breiddist út til Norður-Afríku á 6. öld og endaði með falli Karþagó árið 698.

Frá 1207 tók berberafjölskylda við stjórn landsins og stofnaði ættarveldi sem stóð til 1574, þegar landið varð hluti af Ottómanaveldi. Sérstök fjölskylduætt, Hussein-ættin, réði fyrir hönd Ottómanveldis til ársins 1881. Þá var landið sett undir franska stjórn. Vald Frakka yfir landinu hélst þar til Túnis hlaut sjálfstæði árið 1956.

Eftir sjálfstæði var konungsveldið lagt niður og landið varð lýðveldi. Skortur á virku lýðræði leiddi landið inn í langt tímabil einræðis og efnahagslegrar hnignunar. Einræðisstjórnin hélt áfram til ársins 2011, þegar byltingin í Túnis átti sér stað. Byltingin, einnig kölluð jasmínbyltingin, var ofbeldislaus uppreisn gegn stjórninni vegna slæmra félagslegra aðstæðna í landinu. Stórum mótmælum og óeirðum var mætt með ofbeldi af hálfu lögreglunnar og mörg hundruð manns týndu lífi í óeirðunum sem fylgdu í kjölfarið. Uppreisnin er talin upphaf arabíska vorsins og mótmælin breiddust út til annarra landa á svæðinu sem vildu einnig stjórnarskipti. Uppreisnin neyddi einræðisherrann til að segja af sér og ný þjóðkjörin ríkisstjórn var sett á laggirnar. Ný lýðræðisleg stjórnarskrá var einnig samþykkt og innleidd árið 2014. Túnis er áfram farsælasta dæmið frá arabíska vorinu.

Vistfræðileg fótspor

1,2

jarðarkúlur Túnis

Ef hver einasta manneskja á jörðinni ætti að hafa sömu neyslu og meðalmannfjöldi í Túnis, þá þyrftum við 1,2 jarðar.

Vistfræðileg fótspor

Samfélag og pólitík

Eftir margra ára eins flokks stjórn og einræði samþykkti Túnis nýja stjórnarskrá árið 2014. Þar er kveðið á um að almennt kjörinn forseti og forsætisráðherra deili með sér framkvæmdavaldinu. Forseti og þing eru kosin á fimm ára fresti. Forsetinn ber ábyrgð á öryggis- og utanríkisstefnu þjóðarinnar. Forsætisráðherra er kjörinn af forseta og ber ábyrgð á innanlandsstefnu.

Landið er talið vera lýðræðislegasta land í arabíska hluta heimsins. Konur og karlar hafa jafnan rétt. Þrátt fyrir lýðræðisvæðingu landsins og nýjar lagabreytingar glímir landið við mikið atvinnuleysi og hefur enn ekki komið á fót Stjórnlagadómstólnum sem stofnaður var árið 2014. Auk þess hafa nokkrar af fyrirhuguðum lagabreytingum skipt íbúum, til dæmis tillöguna um jafnan arf fyrir syni og dætur. Landið hefur einnig léleg réttindi fyrir kynferðislega minnihlutahópa og getur verið refsað fyrir samkynhneigð með allt að þriggja ára fangelsi.

Lífskjör

88 / 169

HDI-lífskjör Túnis

Túnis er númer 88 af 169 löndum á lífskjaralista SÞ (HDI) yfir mannlega þróun.

HDI - Lífskjaralisti Sþ

Efnahagur og viðskipti

Efnahagsáskoranirnar í Túnis eru miklar. Spilling og mikið atvinnuleysi, sérstaklega meðal ungs fólks, er mikið vandamál. Félagsleg ólga og röð hryðjuverkaárása, meðal annars á ferðaþjónustuna í landinu og ferðamenn, leiða til óvissu og hægja á hagvexti. Það má bíða eftir niðurstöðum loforða ríkisstjórnarinnar um nýja og bætta atvinnuuppbyggingu.

Landið hefur góðar horfur á hagvexti í landbúnaði og vöruútflutningi. En ólgan að undanförnu, sem og víðtæk spilling, gera það að verkum að landið laðar að sér færri erlendar fjárfestingar en áður. Landbúnaður er sú atvinnugrein sem vinnur flest fólk en framleiðslan er ekki mjög nútímavædd og er háð réttu veðri. Mikilvægustu útflutningsvörur eru fosfat og jarðolía. Þjónusta er meirihluti vergri landsframleiðslu landsins.

Eftir félagslega og pólitíska ólgu á árunum 2011 til 2015 hefur landið tekið stór lán hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, Alþjóðabankanum og Afríska þróunarbankanum. Þetta hefur leitt til þess að landið er með miklar erlendar skuldir sem mun taka langan tíma að greiða niður.

Tölfræði

Á þessari síðu er gildi fyrir landið Túnis fyrir allar mælistikur (frá því ári sem síðast barst). Þú getur auðveldlega borið þessi gildi saman við gildi frá öðru ríki. Sjá vísir